Erfgoed kleurt de Vlaamse Ardennen
Het project ‘Erfgoed kleurt de Vlaamse Ardennen’ wil het rijke erfgoed van de streek meer in de kijker zetten. Partners EVA (Erfgoed Vlaamse Ardennen) en CRVV (Centrum Ronde van Vlaanderen) werkten aan heel wat zichtbare acties voor een breed publiek. Maar ook was er aandacht voor dienstverlening en promotie.
VOOR TOERIST EN RECREANT
Geïllustreerd erfgoedboek door Alain Verster
'Gerarda en het erfgoedfeest' is een prachtig geïllustreerd boek over het erfgoed in de Vlaamse Ardennen. De reuzin Gerarda neemt je in een verhaal mee langs elk dorp en elke stad, en overal komt het erfgoed tot leven.
In een fijne samenwerking met Alain Verster en Waldo, maakten we in dit project een geïllustreerd erfgoedboek: ‘Gerarda en het erfgoedfeest’. Het is een boek dat bestaat uit telkens een geïllustreerde dubbele pagina per gemeente/stad, waarbij het erfgoed treffend wordt weergegeven in een artistieke illustratie.
Na een openbare call werden Alain Verster en Waldo geselecteerd om het boek uit te werken. Het wordt gedrukt op 2000 exemplaren en verspreid in ons werkingsgebied.
Naast het illustratieve gedeelte, zijn er ook een aantal informatieve pagina’s aan het boek toegevoegd over het getoonde erfgoed. Op deze pagina’s wordt opgelijst wat er zoal te zien is op de tekeningen.
Via Augmented Reality (via de ErfgoedApp van FARO) krijg je een informatieve laag bovenop de tekening. Een hedendaagse tool van de Vlaamse Gemeenschap, die hier een extra dimensie in het erfgoedboek toevoegt.
Het erfgoedboek zal gratis verspreid worden in de Vlaamse Ardennen.
Ronse, afbeelding uit het geïllustreerde erfgoedboek.
Overzicht erfgoedwandelingen op FARO-website, zie ook https://erfgoedapp.be/tour
Screenshots van erfgoedwandelingen in Maarkedal en Wortegem-Petegem
Erfgoedwandelingen
Al wandelend door de Vlaamse Ardennen kan je genieten van zoveel erfgoed. Voor elke gemeente maken we een erfgoedwandeling die je gratis kan beleven met de ErfgoedApp van Faro.
Doorheen de looptijd van het project werd gestaag verder gewerkt aan nieuwe erfgoedwandelingen, en dat leverde 8 erfgoedwandelingen op die je met met de ErfgoedApp van FARO kan beleven.
De insteek was geen nieuwe wandelroute te maken (er zijn talloze mooie routes in de Vlaamse Ardennen reeds voorhanden), maar om een interessant traject te selecteren langswaarheen een erfgoedverhaal kan verteld worden.
Er werd gekozen om de ErfgoedApp van FARO te gebruiken als platform om de wandeling vorm te geven. Het platform biedt als grote voordelen: aangeboden in een omgeving met focus op erfgoed (in tegenstelling tot vele grote platforms die deze focus niet hebben) en de brede waaier aan mogelijkheden om het erfgoedverhaal te tonen (in tegenstelling tot de vaak beperkte optie van slechts foto en tekst te tonen). We probeerden diverse insteek voor elke wandeling uit.
Geraardsbergen: via oude postkaarten vroeger en nu vergelijken
https://erfgoedapp.be/tour/294
Kluisbergen: filosofische route langsheen de Libbrechtwandeling
https://erfgoedapp.be/tour/724
Maarkedal: literaire route langs het Z+pad
https://erfgoedapp.be/tour/707
Oudenaarde: historische route met maquette uit 18e eeuw als gids
https://erfgoedapp.be/tour/360
Ronse: Art Deco route
https://erfgoedapp.be/tour/454
Wortegem-Petegem: historische route over het rijke verleden van de gemeente
https://erfgoedapp.be/tour/611
Zottegem: het stadsbeeld van 100 jaar geleden beleven via oude postkaarten
https://erfgoedapp.be/tour/350
Zwalm: Erfgoedwandeling op kindermaat ‘De Schat van Beerlegem’
Fietspodcasts (via partner CRVV)
Sportief fietsen en wat erfgoedkennis opdoen? Het kan met de fietspodcasts van CRVV!
Er werden drie podcasts gemaakt voor wielrenners. Deze maken een lus doorheen de Vlaamse Ardennen vertrekkende vanuit het CRVV alwaar en fiets kan gehuurd worden. Er zijn drie verschillende lengtes en trajecten, van 40, 50 en 60 km. Voor het inspreken van de tekst werd beroep gedaan op wielerstem Christophe Vandegoor. De routes en podcasts zijn beschikbaar via de App La Permanance.
Totaalarrangementen (via partner CRVV)
Genieten van de Vlaamse Ardennen, een pakket van natuur en cultuur, landschap en koers, erfgoed en verhalen. Dan zijn deze bustochten met gids iets voor jou.
Er werden, in samenwerking met de gidsen Vlaamse Ardennen, 4 totaalarrangementen uitgewerkt, elk met een eigen accent. Bij al deze rondritten worden tevens suggesties aangeboden tot stopplaatsen en/of bedrijfsbezoeken (op maat).
‘In het wiel van de Flandriens’: ligt de nadruk nog net dat tikkeltje meer op het schouwtoneel waar de Ronde zich afspeelt. We strelen de voet van de Koppenberg en de kop van de Patersberg, schudden over de oude Kwaremont en de Taaienberg en slalommen over spaghettistraatjes en legendarische kasseistroken, tussen beekvalleien en getuigenheuvels. Onderweg vertellen we straffe verhalen over de vloek van Ronse, de mythe van de bult van Melden, koersen volgens Briek Schotte, het calorieverbruik van Cancellara…. In de Ronde van Vlaanderenstraat brengen we een eerbetoon aan de helden van de fiets en aan Karel van Wijnendaele, die de Vlaming leerde lezen…over de koers.
‘Onbekend wordt bemind’ . De streek tussen Oudenaarde en de grens met de provincie West-Vlaanderen raakte wat vergeten sinds de coureurs niet langer vanuit Brugge maar wel vanuit Antwerpen de Vlaamse Ardennen bestormen. Toch worden ook hier al uw zintuigen geprikkeld. Over kasseien waar al veel oudere flandriens hun kunstgebit verloren en over kouters waar windmolens het landschap verlevendigen, hobbelen we naar Kruisem. Ze zitten daar niet enkel met een ei, maar ook met duizenden vegetarische visjes. We flaneren met de bus langs enkele fonkelende kastelen.
‘Toeren langs en rond de slingerende Zwalm’ legt de focus op streekproducten. Vele dorpjes in de Zwalmstreek dragen appetijtelijke namen: Dikkele, Rozebeke, Dikkelvenne, Hundelgem, Sint-Blasius-Boekel, Roborst… Het is een regio waarin de lieflijke Zwalm zich amoureus verstrengelt met een mijnwerkerspad waarover ooit een fosttreintje tufte en met een Romeinse heerweg, die ooit Velzeke met Bavay verbond en nu coureurs martelt. Allicht ontdek je plekken waar fragmenten uit “Allez Freddy” en “De Ronde” werden gedraaid. Ook geuzen en kluizenaars zullen jouw groep hier zeer gastvrij ontvangen. Over de Haaghoek, een bucolische kinderkopjesstrook, dokkeren we naar het kasseidorp Zegelsem, waar ooit Herman Teirlinck over Maria Speermalie schreef en nu Marijn Devalck geniet van Vlaanderens mooiste landschap.
In ‘Onder gemekker, lichtjes beneveld’ trekken we richting Geraardsbergen. In de tweede helft van de 7de eeuw eindigde de lange wandeling van de heilige Livinus in Sint-Lievens-Houtem. Volgens een zeer betrouwbare legende droeg hij onder zijn arm zijn eigen hoofd, dat vele kilometers eerder door heidenen was afgehakt. Lamoraal van Egmont onderging bijna duizend jaar later hetzelfde lot, met meer voorbedachte rade weliswaar. Deze graaf verwierf in Zottegem een kasteel en kreeg er uiteindelijk zijn graf. De namen van deze beide heerschappen prijken nu op bieretiketten. Die en vele andere histories vertellen we op weg naar de oudste stad in de regio: Geraardsbergen. We blijven daar wel op veilige afstand van Manneke Pis.
Erfgoed-doe-boekje voor de jeugd
Het erfgoedboekje voor de jeugd is een informatief boekje over alle facetten van erfgoed, in een kindvriendelijke lay-out met allerlei doe-activiteiten.
In dit boekje gaan we op een laagdrempelige manier op zoek naar het erfgoed rond om ons heen. Met als devies: erfgoed is heel divers, en erfgoed is overal, konden we heel wat weetjes en verhalen kwijt. Erfgoed blijft bestaan als het wordt doorgegeven aan een volgende generatie, en dat begint bij de jeugd.
Het boekje telt 28blz en werd geprint op 1000 exemplaren, gedistribueerd over ons werkingsgebied (in bibliotheken, openbare plaatsen, toeristische diensten). Het boekje is ook beschikbaar online en kan thuis afgeprint worden. De link naar het boekje wordt ook via de nieuwsbrief van EVA en CRVV verspreid.
Openingspagina van het erfgoed-doe-boekje voor kinderen.
Screenshot van website beleeferfgoed.be
Informatieve website over erfgoed in de streek
Voor toeristen en recreanten maakten we een overzichtelijke website met erfgoed als thema. Zowel het aanbod van de Vlaamse Ardennen als het gebied Leie-Schelde wordt hier bijeen gebracht.
We lanceerden een nieuwe website die alle erfgoedplekjes van de regio oplijst. Een dergelijk initiatief werd nog nooit genomen in de streek. We linken steeds door naar de betreffende organisatie. Het geeft de lokale bewoners, recreanten en bezoekende toeristen een volledig overzicht van wat het erfgoed van de streek te bieden heeft. De site omvat meerdere categorieën: musea, tradities, evenementen, ambachten, kindvriendelijke activiteiten, erfgoedwandelingen…
Postkaarten over elke gemeente
De Vlaamse Ardennen telt 13 gemeentes, en dat zijn stuk voor stuk pareltjes. Reden te meer om deze 13 postkaarten te verzamelen!
Gedestilleerd uit het erfgoedboek (zie hierboven), hebben we voor elke gemeente een postkaartje ontworpen. De tekeningen van Alain Verster geven op een mooie manier een kijk op het erfgoed van een gemeente/stad. Op de achterkant van het kaartje staat informatie over het project en een aantal projectresultaten (gericht op recreanten en toeristen). Het kaartje kan ook per post verstuurd worden.
De kaartjes zijn gratis beschikbaar (later meer).
Postkaart met erfgoed voor de stad Oudenaarde
Activiteitenpakket voor rvt-bewoners met augmented reality
Oude filmpjes in een nieuw jasje! Met drie verschillende activiteiten kan je snuisteren in foto's en filmpjes van het verleden. Via augmented reality kan je telkens de foto's tot leven brengen, en meegenieten van erfgoed uit de jaren '50-'60.
Het project 'Erfgoed kleurt de Vlaamse Ardennen' ontwikkelde een activerend pakket rond erfgoedfilmpjes voor rvt-bewoners. In samenwerking met rvt Roborst en rvt Kwaremont, zijn drie activiteiten ontworpen die met de Faro ErfgoedApp kunnen beleefd worden. Telkens is er een andere insteek, maar steeds stonden de oude filmpjes centraal. De presentatie en verwachte activiteit van de rvt-bewoner lopen sterk uiteen, en verwachten een andere inleving.
Er zijn drie producten gerealiseerd en getest: ‘het levende fotoboek’, ‘puzzels’, en ‘rvt-tv’.
Dit pakket is beschikbaar voor gebruik op aanvraag via info@erfgoedvlaamseardennen.be
1 ‘het levend fotoboek’: Op het eerste zicht is dit een klassiek fotoboek. Met heel wat oude foto’s maar als je er met de app overheen gaat en de foto’s scant, dan ijke nde foto’s tot leven te komen, en start het filmpje vanwaaruit de foto is geplukt. De app reageert heel erg snel omdat alle filmpjes op voorhand zijn ingeladen (daardoor wel langere laadtijd in het begin, maar dat is slechts éénmalig. Zelfs bij afsluiten van de app, zitten de filmpjes nog in het geheugen) De begeleider kan dus de download doen in de voorbereiding van de activiteit. Als je van de ene naar de andere foto gaat, begint de volgende dadelijk af te spelen.
2 ‘puzzel’: In overleg met het diensthoofd Animatie kwam ter sprake dat men vaak werkt met puzzels waarop een oude foto staat. Het idee van de puzzel van een oude foto is hetzelfde, maar als ‘beloning’ kan je het filmpje achter de puzzel afspelen eens de puzzel gemaakt is. Er zijn puzzels van verschillende moeilijkheidsgraad.
3 ‘rvt-tv’: Het diensthoofd Animatie vertelde ook dat het belangrijk is om de rvt-bewoners te activeren. Om de mensen “uit de kamer te krijgen”. We maakten daarom een aantal panelen met daarop een foto van een oud televisietoestel. Op de beeldbuis hebben we dan een foto gemonteerd vanuit de oude filmpjes. Dit beeld staat uiteraard stil maar als je met de app het paneel met de televisie scant, dan begint het beeld dadelijk af te spelen. We maakten 11 panelen die in de wandelgangen van het rvt kunnen worden opgehangen en zo een wandelroute doorheen het gebouw suggereren.
Fotoboek waarbij de foto's kunnen gescand worden, en in bewegende beelden veranderen met de ErfgoedApp.
Set van puzzels in diverse moeilijkheidsgraden waarbij de puzzel, eens gelegd, kan gescand worden om het filmpje als beloning af te spelen.
Set van panelen waarbij de screenshots van de filmpjes in oude televisietoestellen zijn gemonteerd. Deze worden opgehangen als wandeltraject in een rvt. Met de ErfgoedApp kan je het filmpje laten afspelen. Ook inzetbaar op andere activiteiten.
Erfgoedzuilen
Om op een subtiele manier te informeren over erfgoed, werden drie soorten infopaaltjes en -borden ontworpen die door gemeentes kunnen worden ingezet bij een erfgoedobject/plekje.
Hier tekst ivm de erfgoedzuilen
-het ontwerp
-het doel
-toekomstplannen?
moet dit bij dienstverlening?
afbeeldingen beschikbaar? (niet definitief)
DIENSTVERLENING
Studieronde over digitale wandelplatforms
Door het bos de bomen niet meer zien, is bij het digitaal zoeken naar wandelingen wel echt van toepassing. Er bestaan heel wat websites en platforms die wandelingen in de Vlaamse Ardennen bundelen. We keken naar meerdere platforms die wandelingen en wandelroutes aanbieden, en maakten daarvan een korte evaluatie. Dit document is raadpleegbaar op aanvraag.
Opleiding FARO ErfgoedApp aan gemeentelijke (erfgoed)diensten
EVA organiseerde een opleidingsdag voor het aanmaken van nieuwe wandelingen met de FARO ErfgoedApp. De presentatie en workshop werd gevolgd door de vier steden in ons werkingsgebied. De opleidingsdag kan op vraag herhaald worden. Ook voor gerichte vragen en toepassingen kan je ons aanspreken.
Sjabloon uitgewerkt voor ErfgoedApp
Om een wat gestroomlijnde lay-out voor de regio te hebben, werd een standaardsjabloon voor de ErfgoedApp aangemaakt. Dit sjabloon is ingezet bij de herintroductie van de stedelijke wandelingen. Het sjabloon kan ook bij andere wandelingen worden gehanteerd.
Documenteren van collectie oude filmpjes (tbs CVS)
Het Centrum voor Streekgeschiedenis in Zottegem kreeg bij schenking een hele reeks filmpjes uit de jaren 1950-60. Het was de Heer J. Serbruyns die in deze jaren met veel liefde en toewijding 8MM filmpjes maakte van zowel zijn gezin als een heel aantal erfgoedplekjes en evenementen. Uniek beeldmateriaal dat we in dit project gedocumenteerd en geïnventariseerd hebben
Editeren van oude filmpjes tot bruikbare korte filmpjes
Uit de vele filmpjes hebben we een selectie gemaakt, en voor elk onderwerp een kortere compilatie samengesteld. We maakten een selectie van beelden, en maakten mini-filmpjes die variëren in lengte (van 5sec tot iets meer dan één minuut). Vanuit die filmpjes zochten we dan naar een mogelijks goede foto. Dat leverde een 40-tal foto’s op, die we konden verbinden met een filmpje. Deze beelden zijn mooi geëditeerd en voorzien van een intro en outro.
PROMOTIE
Erfgoedpanoramafoto’s van dorpszichten en typische landschappen
Fotograaf Paul Mayaert maakte binnen het project een aantal panoramafoto's die we voor specifieke doeleinden zouden kunnen inzetten, zoals op de website beleeferfgoed.be.
Panoramafoto van Melden, deelgemeente Oudenaarde. Foto door Paul Mayaert.
Promotiebus
Via de subsidie van het project kon een tweedehands busje aangekocht worden die kan dienen als promotiewagen en rijdend infopunt. Er werden reeds verschillende toelatingen verkregen om op publieke evenementen / openbare plaatsen te gaan staan. Ook bij jaarlijks terugkerende evenementen (erfgoeddag, Open Monumentendag) kan je het busje zien verschijnen.
Tweedehandsbusje aangekocht dankzij de projectmiddelen. Het busje is in beheer van het CRVV, maar is ook ter beschikking van EVA.
Kleurrijke banners om zichtbaarheid van EVA te verhogen
We lieten twee grote banners ontwerpen die we op evenementen kunnen uitrollen, maar die ook op de promotiebus kunnen gehangen worden (aan metalen dakframe). Er werden ook 4 grote magneetstickers geprint, waardoor het busje helemaal omgetoverd kan worden in het erfgoedbusje van EVA!
Grote banner (meer dan 2 meter) om zijkant van promotiebus te bekleden.
Promotie bij logiesverstrekkers (via partner CRVV)
Het project en de projectresultaten werden via plaatsbezoeken bij overnachtingsplekjes in de kijker gezet. Sinds oktober 2019 werd gestart met het bezoeken van logiesuitbaters. In eerste instantie werden Oudenaardse logies bezocht, in 2020 zouden we dit uitbreiden maar Covid19 heeft dit wat vertraagd, of op een digitale manier laten plaatsvinden.
Grote reuzin geprint op hard-bord
Het hoofdpersonage uit het geïllustreerde erfgoedboek van Alain Verster hebben we reuzegroot laten afdrukken en uitfrezen! Op een erfgoedevenement in de Vlaamse Ardennen kan je dus botsen op onze reuzin van 2 meter! We staan vast vlakbij met een infostandje!
De tekening bevat de reuzin Gerarda die ook het hoofdpersonage is in het erfgoedboek, maar zij is hier voorzien van heel wat jongeren die hun hobby's uitoefenen. Zo wordt de brug geslaan tussen erfgoed, erfgoed als sport en jongeren.
Hard-board promotiepaneel van de reuzin Gerarda. Tekening door Alain Verster.
Erfgoedkaravaan (geannuleerd)
Het project had ook hard ingezet op een rondreizend evenement, de erfgoedkaravaan. Deze zou in de streek stoppen op 13 verschillende dagen in één van de 13 steden en gemeentes. We sloten daarbij telkens aan bij een bestaand (lokaal) evenement met culturele insteek.
Voor elke gemeente werd een gepaste en aangepaste bijdrage uitgewerkt om goed aan te sluiten bij het bestaande evenement. Bvb als het evenement focust op jonge gezinnen, hebben wij een programma uitgewerkt dat daar bij aansluit. De karavaan bestaat enerzijds uit een set-up van workshops en activiteiten rond de erfgoedmobiel, en anderzijds van een op maat gemaakt cultureel erfgoedevenement. Deze laatste varieert bij elke stop: van wandeling tot zoektocht, van lokale erfgoedbeleving tot luisterverhaal. Het vaste ingrediënt, de erfgoedmobiel, is een set-up van meerdere activiteiten. We inviteerden de musea uit de Vlaamse Ardennen één object te presenteren in ons museum-voor-één-dag. Het is een mobiel mini-museum waarbij we de brede diversiteit van het lokale erfgoed tonen, en tegelijk de vele musea uit onze streek promoten. Daarnaast is er telkens een kleitafel, waarbij jongeren een erfgoedobject uit de streek mogen na-kleien (niet per se imiteren, maar interpreteren). Deze workshop wordt begeleid door een ervaren klei-kunstenares. Van de vele kleine kunstwerkjes zullen we er een aantal afbakken, en later tijdens het project tentoonstellen. Ten derde zullen we een aantal oude erfgoedfilmpjes presenteren via augmented reality: mensen kunnen via de smartphone op zoek gaan naar oude beelden uit de Vlaamse Ardennen die digitaal ‘verstopt’ zijn overheen de site van het evenement. Voor sommige gemeentes was er een gids aangetrokken voor een erfgoedgetinte wandeling vanuit het evenement.
Maar helaas werden in de zomer van 2020 omwille van veiligheidsmaatregelen alle evenementen geschrapt. De vele energie ten spijt die we al in het project staken, hebben we de karavaan niet kunnen laten uitvaren…
Een pagina uit de brochure die ontworpen werd voor de Erfgoedkaravaan. Ontwerp: Waldo.
